Sosyal Alanında Yapılan İnkilaplar

D. SOSYAL ALANDA YAPILAN İNKILÂPLAR

1. Tekke ve Zaviyelerin Kapatılması    (30 Kasım 1925)

Tekke ve zaviyeler Osmanlı devletinde tarikatların faali­yet yaptığı yerlerdi. Osmanlı devletinin son zamanlarında tekke ve zaviyeler esas görevlerinden uzaklaştılar. Hal­kın din duygularının istismar edildiği yerler haline geldi. Laik bir devlet olan Türkiye Cumhuriyetinde böyle kuruluşların yeri olamazdı. 30 Kasım 1925'te çıkarılan bir ka­nunla Tekke ve Zaviyeler kapatıldı. Şeyh, derviş gibi un­vanlar da yasaklandı.

2. Kılık Kıyafet Devrimi (25 Kasım 1925)

Kılık kıyafet insanların hayat tarzlarını ve kültürlerini yan­sıtır. Osmanlı devletinde giyim kuşam her milletin kendi örfüne göre düzenlenirdi. II. Mahmut devlet adamları ve askerler arasında kıyafet birliği sağlamaya çalıştı.

Ata­türk, giyiş kuşamda birliği sağlamak ve medeni (çağdaş) kıyafeti halka benimsetmek amacıyla, Kastamonu'ya yaptığı gezide şapkayı tanıttı. 25 Kasım 1925'te de Şapka Kanunu çıkarıldı.

1934 yılında çıkarılan başka kanunla da din adamlarının, ibadet yerlerinin dışında dini kıyafetle gezmesi yasaklan­dı.

Kadınlarla ilgili herhangi bir zorlama olmamış ve herhangi bir kanun çıkarılmamıştır. Kadınlarımız zamanla modern kıyafeti benimsemişlerdir.

Kıyafet değişikliği Türk milletine modern görünüm kazan­dırdı.

Not: Kılık- kıyafet inkılâbı ile çağdaşlaşma hedeflenmiştir.

3. Takvim Saat ve Ölçülerde Değişiklik

Türkler İslamiyet'i kabul edince Hicri takvimi kullanmaya başlamışlardı. Milletlerarası ilişkilerde büyük kolaylık sağ­layacağı düşüncesiyle miladi takvim kabul edildi. (26 Aralık 1925)

1928 yılında alfabe tartışmaları sırasında Arap rakamları bırakıldı, milletler arası rakamlar kabul edildi. Harf inkılâbına geçişte kolaylık sağladı.

Çalışma hayatında ve günlük yaşayışta kargaşaya sebep olan eski ölçüler değiştirildi. Buna göre;

 √   Uluslararası saat sistemi kabul edildi.

 √  1931’de çıkarılan bir kanunla arşın yerine metre, okka yerine kilogram ve litre kabul edildi.

Bu yeniliklerle, iç piyasada alışveriş canlanırken, çağdaşlaşma ve medenileşme yanında, milletle­rarası ticarette büyük kolaylık sağlanmıştır.

4. Soyadı Kanunu (21 Haziran 1934)

Osmanlı toplumunda soyadı yoktu. Genellikle insanlar la­kapları ve doğduğu yerlere göre çağrılırdı. Bu durum res­mi işlerin yürütülmesinde büyük zorluklar doğuruyordu. Bu karışıklıkları önlemek amacıyla 21 Haziran 1934'de soyadı kanunu çıkarıldı. 24 Kasım 1934 tarihinde çıkarılan bir kanunla Mustafa Kemal’e Atatürk so­yadı verildi. İsmet Paşa’ya İnönü Savaşlarındaki başarılarından dolayı Atatürk tarafından İnönüsoyadı verildi.

Molla, Hoca, Hacı, Hafız, Ağa, Paşa vb. gibi unvanlar yasaklandı. Soyadı kanunuyla sosyal hayat düzene ve rahatlığa ka­vuştu.

5- Kadınlara Siyasi Hakların Verilmesi

Miladi Kanun ile sosyal ve ekonomik haklar elde eden Türk kadını 1930 yılında çıkarılan Belediye Kanunu ile belediye seçimlerine katılma, 1933 yılında çıkarılan Köy Kanunu ile muhtar seçilme hakkını elde etti. 5 Aralık 1934 tarihinde çıkarılan bir kanunla da milletvekili seçme ve seçilme hakkını elde etti. Böylece, Türk kadını sosyal ve ekonomik haklardan sonra siyasal haklarını da elde etmiş oldu.

Not: Türk kadını bazı Avrupalı devletlerdeki kadınlardan önce siyasal haklar elde etmiştir.

6- Hafta Tatilinin Kabul Edilmesi

Diğer alanlarda milletlerarası ölçüleri kabul eden Türkiye Cumhuriyeti ticari ve siyasi münasebetleri kolaylaştırıp çağdaş devletlerle uyum sağlama amacıyla 1935 yılında Pazar gününü resmi tatil kabul eden kanun çıkarıldı.

Medeni memleketlerle ortak yaşama ve çalışma imkânı sağlandı.

Not:İstatistik Umum Müdürlüğü 1927 yılında ilk nüfus sayımını gerçekleştirdi (Nüfusumuz 13.648.270 kişi olarak tespit edilmiştir).

E. SAĞLIK ALANINDA YAPILAN YENİLİKLER

Osmanlı devletinde sürekli savaşlar ve göçlerin olması nedenleriyle sağlık hizmetleri yetersizdi. Bu sorunları çö­zümlemek amacıyla sağlık alanında bazı reformlar yapıl­dı. Bunlar;

Sağlık ve sosyal yardım bakanlığı kuruldu.

Hıfzısıhha enstitüsü kuruldu.

Pek çok hastane ve dispanser açıldı.

Sağlık uzmanları yetiştirecek okullar açıldı.

Salgın hastalıklarla mücadele yapıldı.

Kızılay, Yeşilay, Verem Savaş dernekleri çocuk esir­geme kurumu gibi sosyal kuruluşlar kuruldu.