Yükseliş Dönemi-1

OSMANLI DEVLETİNİN YÜKSELME DEVRİ (1453–1579)

 

Yükselme Devri Padişahları:  

 

1-  Fatih (II. Mehmet) 

2-  II. Bayezıt

3-  Yavuz Sultan Selim

4-  Kanuni Sultan Süleyman

5-  Selim II

6-  Murat III

FATİH SULTAN MEHMET DÖNEMİ (1451–1481)

İstanbul'un Fethini Gerektiren Sebepler:   

Bizans'ın Osmanlı şehzadelerini koruyarak ve kışkırtarak, taht kavgalarına neden olması.

Bizans'ın Osmanlı'ya karşı düzenlenen Haçlı seferlerini teşvik etmesi,

Osmanlı toprak bütünlüğünü bozan bir konumda olması (Osmanlı topraklarıyla çevrili bir ada görünümündeydi. Osmanlı'nın Anadolu'dan Rumeli'ye, Rumeli'den Anadolu'ya geçişi zordu)

İstanbul'un boğaza hâkim bir konumda olması ve bu yüzden Karadeniz Akdeniz suyolunun anahtarı konumunda olması. 

Fatih'in Fethi Kolaylaştırmak İçin Aldığı Tedbirler:

Bizans'a denizden gelebilecek yardımı önlemek amacıyla Anadolu Hisarı'nın karşısına Rumeli hisarını yaptırdı.

Bizans'a Balkanlardan gelebilecek muhtemel Haçlı yardımını önlemek için sınır boylarına akıncı birlikleri gönderdi.

Surlara karşılık, Şahi adı verilen büyük toplar döktürdü.

Haliçteki zincire karşılık gemileri karadan yürüterek Haliç'e soktu.

İstanbul'un Fethini Kolaylaştıran Nedenler:

Bizans ordu ve donanmasının zayıf oluşu,

Kuşatma sırasında Avrupa'dan yardım alamaması.

NOT: Bizans kuşatma sırasında sadece Venedik ve Cenevizlilerden yardım alabilmiştir.

NOT: Cenevizliler kuşatma sırasında ticari kaygılarından dolayı hem Osmanlılara, hem de Bizans'a yardım etmişlerdir.

 

İstanbul’un Fethinin Dünya Tarihi Bakımından Sonuçları:

Venedik ve Ceneviz ticareti olumsuz yönde etkilenmiştir.

Bin yıllık Bizans imparatorluğu tarihe karışmıştır.

Ortaçağ kapanmış, Yeniçağ başlamıştır.

İstanbul'dan kaçan Bizanslı bilim adamları Avrupa'da Rönesans ve reform hareketlerinin başlamasında etkili olmuşlardır.

Feodalite(derebeylik) sistemi çözülmeye başlamıştır.

İstanbul'un Fethinin Türk Tarihi Bakımından Sonuçları:

Osmanlı Devleti Yükselme dönemine girmiştir.

Başkent Edirne'den İstanbul'a taşınmıştır.

Osmanlı toprak bütünlüğü sağlanmıştır. Osmanlı'nın Anadolu-Rumeli geçişi kolaylaşmıştır.

Osmanlı toprakları arasında sürekli sorun çıkaran bir fitne yuvası ortadan kaldırılmıştır.

Karadeniz-Akdeniz deniz ticaret yolunun denetimi Osmanlılara geçmiştir.

Osmanlı Devleti İslam dünyasında haklı bir şöhret ve itibara kavuşmuştur.

FATİH DÖNEMİ ÖNEMLİ OLAYLARI

1)- Balkanlarda Fetihler 

Belgrat  hariç  bütün  Sırbistan fethedildi.                      

Arnavutluk fethedildi         

Bosna-Hersek fethedildi            

Eflak-Boğdan fethedildi.      

2)- Anadolu'da Fetihler    

Cenevizlilerden Amasra alındı, 

 Candaroğullarından Sinop alındı

Karamanoğullarından Konya ve Karaman alındı.                           

Trabzon Rum İmparatorluğuna son verildi (1461).  

Otlukbeli Savaşı yapıldı.(1473) Akkoyunlu Devleti hükümdarı Uzun Hasan ile Fatih Sultan Mehmet arasındaki bu savaşı Osmanlılar kazandı.)

3)- Denizlerde Fetihler Ve Seferler

Bazı Ege adaları alındı (İmroz, Taşoz, Semadirek, Midilli. Eğriboz adaları alındı. Rodos adası kuşatıldı,  fakat alınamadı).

Kırım Hanlığı Osmanlılara bağlandı.

Otranto (İtalya Seferi) yapıldı.

Mora Yarımadası fethedildi.     

FATİH DÖNEMİNDE YAPILAN FETİHLERİN YORUMU:

Fatih Sultan Mehmet fetihlerini rast gele değil, belirli amaçlar doğrultusunda yapmıştır. Bu amaçları şöyle sıralayabiliriz:

Karadeniz Ticaretine Egemen Olmak,

Anadolu Türk Birliğini sağlamak,

Anadolu'da Faaliyet Gösteren Devletleri Etkisiz kılmak,

Ege ve Akdeniz Ticaretine Egemen Olmak,

Bizans'ın Yeniden Dirilmesini Önlemek,

Katolik Roma'yı Ele Geçirmek.

1)-Karadeniz Ticaretine Sahip Olmak İçin Yapılan Fetihler:

Bosna-Hersek, Eflak-Boğdan, Cenevizlilerden Amasra'nın alınması, Trabzon Rum İmparatorluğu'nun fethi ve Kırım Hanlığının Osmanlılara bağlanması bu amaçla yapılan fetihlerdir.(Bu yerlerin hepsi Karadeniz kıyısındadır. Böylece Karadeniz bir Türk gölü haline gelmiştir.)

Kırım Hanlığının Osmanlılara Bağlanması:

Hatırlanacağı gibi Altın Orda Devletinin parçalanmasıyla kurulan Türk Hanlıklarından biri de Kırım Hanlığıdır. Fatih döneminde Kırım Hanının ölümü üzerine oğulları arasında taht kavgaları başlamış, Kırım Halkı Fatih'ten yardım istemiştir. Fatih Gedik Ahmet Paşa komutasındaki Osmanlı Donanmasını Kırım'a göndererek bu hanlığı Osmanlılara bağlamıştır. Böylelikle:

Karadeniz bir Türk gölü haline gelmiştir.

Kırım Ordusu Osmanlıların Avrupa'ya yaptığı seferlerde yardımcı kuvvet olarak büyük yararlar sağlamıştır.

Osmanlı Devleti Kırım Hanlığı sayesinde Orta Asya Türkleriyle temas sağlamıştır.

2)- Anadolu Türk Birliğini Sağlamak İçin Yaptığı Çalışmalar

Candaroğullarından Sinop'u alarak bu beyliğe son vermiştir. Karamanoğullarından Konya ve Karaman'ı alarak büyük ölçüde Anadolu Türk birliğini gerçekleştirmiştir.

 

3)- Anadolu'da Faaliyet Gösteren Dev.Etkisiz Kılma Çal.

 IV. Haçlı Seferi sırasında 1204 yılında kurulan Trabzon Rum İmparatorluğunu ortadan kaldırdı. Doğu Anadolu'da hâkimiyet kurmak isteyen AKKOYUNLU devletini 1473'te Otlukbeli Savaşında yendi.

 

4)- Ege Ve Akdeniz Ticaretine Egemen Olma Çalışmaları

Venediklilerin elinde bulunan Ege adalarını (İmroz, Taşoz, Limni, Bozcaada, Semadirek, Midilli, Eğriboz) aldı. Rodos adası kuşatıldı, ancak alınamadı. Akdeniz’deki Kefolonya, Zanta ve Ayamavra adalarını aldı. Böylece Karadeniz'de faaliyet gösteren Cenevizlilerden sonra, Akdeniz’de faaliyet gösteren Venedik ticaretine de büyük darbe vurdu.

Osmanlı-Venedik Deniz Savaşları

Sebepleri: Osmanlıların; İstanbul'u fethetmeleri, Karadeniz ve Ege ticaretini denetimleri altına almalarının Venedik ticaretine darbe vurması.

Sonuç: On altı yıl süren bu savaşlarda Osmanlılar Venediklilerin elinde bulunan birçok adayı ele geçirmiştir. Fatih olası bir Haçlı ittifakını engellemek amacıyla 1479'da Venediklilere ticari ayrıcalıklar vermiştir. 

NOT: Osmanlı Devletinden ilk elçi bulundurma hakkını ve ilk ticari ayrıcalıkları elde eden devlet Venedik’tir.

 

5)- Fatih'in Hıristiyanlık Mücadelesi 

Hıristiyanlığın iki merkezi vardı. Biri Katolikliğin merkezi Roma (Vatikan), diğeri de Ortodoksluğun merkezi İstanbul  ( Fener) idi.

Fatih İstanbul'u alarak, buradaki Ortodoks cemaati dini inanç ve ibadetinde serbest bırakmış ve tüm Ortodoks Hıristiyanların koruyuculuğunu üslenmiş, böylece Hıristiyan dünyasındaki Mezhep Birliğini engellemiştir. (İstanbul'un Fethinden önce Katolik ve Ortodoks mezhepleri birleşmeye çalışıyorlardı).

Fatih Katoliklerin merkezi Vatikan'ı da(Roma) ele geçirmek istiyordu. Bu yüzden Gedik Ahmet Paşa komutasındaki Osmanlı donanması İtalya'nın güneyine çıkarma yapmış ve buradaki Otranto kalesini ele geçirmiştir. Ancak Fatih'in ölümü İtalya Seferinin yarıda kalmasına sebep olmuştur.

6)- Bizans'ın Yeniden Diriltilmesini Önlemek Çalışmaları

Bizans hanedan üyelerinin kaçtığı Trabzon Rum imparatorluğuna son verdi, yine Bizans hanedan üyelerinin kaçtığı Mora Yarımadası'nı fethetti.

 

II. BAYEZIT DÖNEMİ (1482–1512)

 

ÖNEMLİ OLAYLAR:

Cem Sultan Olayı

Osmanlı-Venedik İlişkileri

Osmanlı-İran İlişkileri ve Şah Kulu İsyanı

Osmanlı-Memlük İlişkileriAnadolu'da Türk Birliğini Sağlama Çabaları.

1)- Cem Sultan Olayı: 

Fatih'in ölümüyle oğulları II. Bayezıt ve Cem Sultan arasında taht kavgası başlamış, Cem Sultan Bayezıt'a yenilmiş ve Mısır'daki Memlük Devletine sığınmıştır. Bir süre sonra yeniden Anadolu'ya gelen Cem Sultan tekrar taht mücadelesine girişmiş, ancak yine başarısız olarak, bu defa da Rodos adasına kaçarak, buradaki Saint Jean Şövalyelerine sığınmıştı. Şövalyeler Cem'i Papaya teslim etmişler, daha sonra Fransa'ya gönderilen Cem burada ölmüştür.

II. Bayezıt Döneminin Özellikleri:

Cem Sultan'ın Hırıstiyan Avrupa'nın elinde olması, II. Bayezıt döneminde Avrupa'ya karşı Osmanlıların önemli bir sefer geliştirmesini önlemiştir. Bu yüzden II. Bayezıt Dönemi sönük bir devir olmuştur.

Cem Olayının Osmanlı Devletine Etkileri:

Cem'in Hıristiyanların eline geçmesi, batılı devletlerin Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışmasına neden olmuştur.

Batıdaki fetihlerinin durmasına neden olmuştur.

Cem Sultan’ın Memlükler’e sığındığı dönemde bu devlet tarafından padişah gibi karşılanıp, himaye görmesi, Osmanlı-Memlük ilişkilerinin daha da bozulmasına sebep olmuştur.

2)- Osmanlı-Venedik İlişkileri:

Bu dönemde de Venedikliler'le deniz savaşı yapılmış, Osmanlı Devleti ilk önemli deniz zaferini bu savaşta kazanarak, İnebahtı, Modon, Koron ve Navarin kalelerini Venediklilerden almıştır.

3)- Osmanlı-İran İlişkileri:

İran'da Akkoyunlu Devleti'nin yerine Safevi Devleti kurulmuştu. Safeviler:

Doğu Anadolu'yu ele geçirmek istiyorlardı.

Anadolu'ya gönderdikleri dervişlerle Şii mezhebini Anadolu'da yaymaya çalışıyorlardı.

Safevilerin bu faaliyetleri sonucu 1511 yılında Anadolu'da Şah Kulu İsyanı çıktı. O sırada Trabzon valisi olan Şehzade SELİM (Yavuz), babası II. Bayezıt'ın Safevi ve Şii tehlikesine karşı yeterli önlem almaması üzerine Yeniçerilerin desteğiyle babasını tahttan indirerek padişah oldu.

4)- II. Bayezıt Döneminde Osmanlı Memlük İlişkileri:

Osmanlı Memlük ilişkilerinin bozulma sebepleri:

Fatih Döneminde Hicaz suyolları meselesi (Fatih Memlük Sultanına Mekke yolunda gerekli önlemlerin alınarak hacıların rahatça seyahat etmelerinin sağlanmasını rica etmişti. Ancak Memlükler bu isteği iç işlerine karışma şeklinde yorumlamışlardı).